Tislima: Duminku Mintoff

"All men dream, but not equally. Those who dream by night in the dusty recesses of their minds, wake in the day to find that it was vanity: but the dreamers of the day are dangerous men, for they may act on their dreams with open eyes, to make them possible." – T.E. Lawrence

Ġiet nieqsa persuna. Persuna bħali u bħalek. Persuna Maltija daqsi.

Ma hemmx għalfejn tkun Mintoffjan jew Laburist biex tifhem li din il-persuna, iżda, mhux persuna kwalunkwe. Persuna li ħalliet marka ndelibbli fuq nazzjon. Għal dejjem.

Insejjħilha persuna kreattiva, persuna nnovattiva, determinata u persuna ta' viżjoni. Persuna li mix-xejn, ħoloq ħafna.

X'nammira f'Mintoff? Naħseb mill-ftit li niftakru, nammira d-determinazzjoni tiegħu li jara lil Malta, pajjiż mill-iċken, meqjusa l-istess daqs kull pajjiż ieħor. Id-determinazzjoni li jara lil Malta ħielsa, Malta distinta u Malta li ma tibżax issemma' leħinha anki quddiem il-ġganti barranin.

Ammirajtu meta kultant webbes rasu fuq punti li kienu għal qalbu anki jekk ħarbat lill-partit tiegħu. Kien hemm fejn tassew emmint li għalih Malta kienet l-ewwel u qabel kollox... anki qabel il-partit tiegħu stess.

Iva fl-esperjenza tiegħi ltqajt ma' nies li ġenwinament sfaw imweġġa' b'ċerti deċiżjonijiet li ħa Mintoff, u nirrispetta t-tbatija li għexu. Konvint li dan il-bniedem żbalja darba jew tnejn. Biss nemmen li l-għajta tal-poplu f'dan il-lejl tal-20 t'Awissu, turi biċ-ċar kemm ir-rispett li wera Duminku Mintoff speċjalment lejn il-klassijiet soċjali baxxi u tal-ħaddiema, jimmarkawh bħala figura li biddlet l-istorja ta' Malta.

Sfortunatament qatt ma kelli xorti niltaqa' jew nitkellem miegħu iżda nemmen li dak li wettaq, laqatni direttament, lili li kbirt fis-snin tmenin. Laqatni wkoll sabiex inrawwem rispett kbir lejn pajjiżi u nemmen li għalkemm ċkejken, pajjiżi u l-poplu tiegħu huwa 'kbir' daqs, jekk mhux iktar, minn kull pajjiż jew poplu ieħor.

Insellem lil dan ir-raġel bħali u bħalek li ħolom bil-kbir u wettaq. J'Alla jkollna nitfa forza sabiex noħolmu u nwettqu bħalu.

Mulej għatih il-mistrieħ.

Inlibbsu lill-AirMalta

L-AirMalta, għal darb'oħra fi fit xhur, wettqet eżerċizzju ta' re-branding. Wara li f'Marzu li għadda, rajna l-Airbus A320 jiġi re-branded bħala promozzjoni għal Valletta Belt Kapitali tal-Kultura 2018, ilbieraħ is-CEO Peter Davies, nieda re-branding ġdid għall-flotta sħieħa - nimmaġina li anki għall-istess Airbus A320! Libsa ġdida għall-ajruplani tal-AirMalta – min jgħid sabiħa u min jgħid kerha, min tajba, u min, ħażina.

Ma naħsibx li hawn huwa l-ispazju fejn jaqbel niddiskuti l-eżerċizzju viżiv – (dak li ħafna jaħsbu li huwa re-branding) – imma xtaqt nikkummenta fuq l-idea ta' re-branding inġenerali u ngħaddi kummenti dwar il-filmat promozzjonali li twettaq.

Kif spjegat tajjeb fuq Wikipedia, re-branding mhux biss il-libsa viżiva ġdida li tlibbes lill-prodott tiegħek iżda ħafna elementi oħra li flimkien, isaħħu jew jgħatu direzzjoni ġdida lill-istess prodott.

Niġġudika l-kwalità tal-eżerċizzju li għamlu l-kumpanija Ingliża FutureBrand, meta nidħol fuq is-sît tagħhom u ninduna li lanqas hemm referenza lejh. Nidħol ukoll fis-sît uffiċċjali tal-AirMalta u nsib li dan għadu mhux aġġornat. Dik diġà indikazzjoni nkwetanti.

Aspett ieħor li xtaqt nirrimarka huma xi suġġetti li ġew magħżula, minjaf b'kemm diskussjoni, sabiex jidhru fil-filmat uffiċċjali. U hawn ser ngħamel lista ta' aspetti li skond jien, huma kemmxejn qarrieqa:

• "an idyllic archipelago" u dehra ta' Kemmuna u Għawdex – video fejn Malta hija penġuta bħala ġenna tal-art, kważi kważi art verġni.
• "with a warmth that is unique" u nżid magħha "unless you are a black or North-African refugee"

• "diverse" u dehra ta' gallariji tradizzjonali. Ritratt li mill-ewwel qajjimli susspett... sakemm ikkonfermajt li hu ritratt diġa ppubblikat fuq flickr! Tgħid William Attard McCarthy jaf li ritratt tiegħu ntuża f'eżerċizzju ta' rebranding li sewa €1.9 miljun?! Ċans kbir li iva, għax fil-profil tiegħu, McCarthy jiddeskrivi lilu nnifsu hekk:

"Has been a stock photographer for the past 4 years and submits images to main agencies. Member of the SWPP and the MIPP."

Nippretendi li f'eżerċizzju tant kbir, jintuża ritratt li ma kienx ippubblikat! F'ġieħ il-kwalità. Tal-mistħija! Hawn nista nieqaf nikkummenta... imma ser inkompli!

• U jerġa jitfaċċa l-luzzu f'xi ħaġa li tiddeskrivi lil Malta. Sadanittant il-portijiet tagħna miżgħuda bid-dgħajjes lussużi msejjħa jottijiet. Lil dawn ninċentivawhom sabiex ifaqqsu u nħallu l-luzzu għal xi filmat li jrid jemozzjona lil min jarah! Rispett lejn l-installazzjoni "Sulluzzu" tal-artist, ħabib u kollega tiegħi, Julian Mallia li f'mumenti hekk terġa tinstema' tgħajjat mill-bitħa tal-Università l-antika tal-Belt fejn kienet ġiet esibita.

• "authentic" u dehra ta' knisja! Minjaf x'iridu jfissru? Li l-Knisja f'Malta hi ftit partikolari kulħadd jaf imma kont nuża l-kelma "dodgy" allura.

• Ninfexx f'applaws mifqugħ b'ironija u sarkażmu hekk kif jitfaċċa r-ritratt tat-tberfil li jaqra "Welcome Aboard" fuq xarabank antik, flimkien mal-kelma "friendly". X'inhu eżattament "friendly"? Ix-xufier l-antik li kulħadd kien imaqdar? Il-mod kif Austin Gatt ittratta lil dawn ix-xufiera? Il-mod kif b'din il-mossa qtilna 90% tal-arti tat-tberfil f'pajjiżna? Il-mod kif l-Arriva adattaw għas-sistema Maltija?

• Apparti dan, fejn ser jaraw dik il-"Welcome Aboard" it-turisti li jiġu jżuruna issa li ħassarniha? Ma nafx. Hemm min qed jgħid li ġiet introdotta fuq l-istess ajruplani. Veru? Fhemuni forsi nifhem!

• Il-Knisja, anzi l-koppla tal-Mosta... "inspiring" u  Wied iż-Żurrieq u Filfla jakkumpanjaw il-kelma "beautiful" – hawn ma nistax niċħad il-verità.

"Malta... our promise... a new way of seeing things" - hekk hu speċjalment jekk 50% ta' dak li urewk fil-filmat mhux se ssibu eżatt kif urewhulek!

X'inhu re-branding?